II Rzesza od dojścia Adolfa Hitlera do władzy w 1933 roku zaczęła łamać europejskie postanowienia, które miały zapobiec rozwojowi militarnemu Niemiec. Pierwszym wyłomem w systemie wersalskim była remilitaryzacja Nadrenii (tereny przygraniczne, na których wojska niemieckie miały zakaz stacjonowania) mimo sprzeciwu Francji. Niemcy szybko rozbudowywały swój potencjał militarny. Bezkarność Hitlera potęgowała polityka przyjęta przez Francję i Wielką Brytanię – polityka oddalania groźby poprzez ustępstwa – polityka appeasementu. Wierzono, że spełnienie żądań Hitlera zapobiegnie wybuchowi wojny. Kolejnym krokiem przywódcy III Rzeszy był Anschluss (przyłączenie) Austrii. Na konferencji w Monachium (29-30 września 1938 roku) Hitler uzyskał w drodze pokojowej czeskie Sudety.

Pretensje niemieckie do Polski były wyrażane od momentu podpisania traktatu wersalskiego. Głównie chodziło o „korytarz” (połączenie Prus Wschodnich zresztą III Rzeszy), Śląsk i Wolne Miasto Gdańsk. 24 października 1938 roku żądanie przyłączenia do Niemiec Gdańska i wybudowania eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej przez polskie Pomorze przedstawia ambasadorowi polskiemu – Józefowi Lipskiemu – minister Ribbentrop, ma to doprowadzić do „ostatecznego uregulowania stosunków polsko-niemieckich”. Polska zdecydowanie te żądania odrzuciła. Spowodowało to rozpoczęcie nagonki na II Rzeczpospolitą w niemieckiej prasie, liczne prowokacje, a także ruchy niemieckich wojsk przy granicy z Polską. W styczniu 1939 roku Joachim von Ribbentrop zaproponował Polsce neutralność w przyszłej wojnie z Wielką Brytanią i Francją w zamian za pomoc gospodarczą i sojuszniczy udział. Polska te propozycję stanowczo odrzuciła. 10 marca 1939 roku Stalin wygłasza słynną kasztanową mowę, w której zapowiadał zbliżenie niemiecko-sowieckie. W swoim referacie Stalin stwierdził, że „Związek Radziecki może porozumieć się z każdym państwem, bez względu na jego ustrój”.

1 marca 1939 roku Niemcy składają oficjalną notę ze swoimi żądaniami względem Polski, którą ta odrzuca 26 marca. 6 kwietnia dochodzi do podpisania zw Londynie układu polsko-brytyjskiego o wzajemnej pomocy na wypadek agresji niemieckiej, a 13 kwietnia podobny dokument zostaje podpisany między Polską a Francję (19 maja dochodzi do podpisania polsko-francuskiego protokołu wojskowego - w razie agresji niemieckiej na Polskę francuskie lotnictwo uderzy natychmiast na III Rzeszę, zaś siły lądowe zostaną użyte w ciągu piętnastu dni, natomiast 25 sierpnia do układu polsko-brytyjskiego o wzajemnej pomocy – do 15 dnia wojny Polska miała otrzymać pomoc brytyjskiej marynarki). Decyzje te świadczyły o klęsce polityki appeasmentu i były reakcją na dalszą ekspansję terytorialną III Rzeszy. Mocarstwa zachodnie pojęły również dialog z ZSRR na wypadek wybuchu wojny z Niemcami.

Zanim jednak Hitler zabrał się za wschód, zdołał bezkrwawo uporać się ostatnimi wersalskimi zakazami. W 1936 r. wkroczył do zdemilitaryzowanej Nadrenii, a rok wcześniej zaczął odtwarzać wielką armię. Nikt nie zareagował, choć Polska ponownie zaproponowała pomoc w interwencji. Ośmielony dyplomatycznymi sukcesami Berlin zaczął przygotowywać plan podboju wschodnich sąsiadów. Anschluss Austrii w marcu 1938 r. przeszedł gładko. Nikt nie sprzeciwiał się tej aneksji tym bardziej, że nie sprzeciwiali się jej sami Austriacy. "Pierwsze ofiary Hitlera" tak naprawdę owacyjnie powitali przejęcie władzy przez nazistów. Niemcy byli zjednoczeni. Hitler wygrywa w Monachium Pełny pokaz bezsiły wobec Niemiec ujawnił się pół roku później, gdy w Monachium Francja i Wielka Brytania oddały Hitlerowi czeskie Sudety. Symbolem krótkowzroczności tamtej decyzji stał się brytyjski premier Neville Chamberlain, który chwalił się swoim rodakom, "że uratował pokój". Wrzesień i październik 1938 r. to też niezbyt chwalebna karta polskiej dyplomacji. Chociaż roszczenia wobec Zaolzia były dobrze umotywowane i uzasadnione - Czesi zajęli je wbrew umowom, gdy Polacy w 1920 r. walczyli z bolszewikami - to jego zbrojne zajęcie po przedstawieniu Pradze ultimatum nie postawiło Warszawy w dobrym świetle. Podobnie jak wcześniejsze ultimatum wobec Litwy - żądanie nawiązania stosunków dyplomatycznych - dało wielu obserwatorom sygnał (czego echa można zauważyć i chociażby we współczesnych publikacjach rosyjskich), że Berlin i Warszawa działają ramię w ramię. Tak jednak nie było. Polska, korzystając z zamieszania, chciała jedynie wyrównać zadawnione rachunki.

28 kwietnia Hitler wypowiada polsko-niemiecki układ o nieagresji, 5 maja 1939 roku Józef Beck wygłasza słynne przemówienie w polskim Sejmie zaznaczając, iż Polacy „nie znają pojęcia pokoju za wszelką cenę”. Minister stwierdził konieczność zachowania dotychczasowego statusu Gdańska i podkreślił wolę stawienia oporu niemieckim żądaniom, nawet za cenę konfliktu zbrojnego.23 sierpnia 1939 roku dochodzi do zawarcia paktu Ribbentrop-Mołotow, pomiędzy ZSRR a III Rzeszą. W tajnym protokole zaznaczono strefy wpływów w Europie Wschodniej. Polska została podzielona wzdłuż linii Narwi, Pisy, Wisły i Sanu. ZSRR otrzymała akceptację wobec swej agresji na Finlandię, Estonię, Łotwę, Besarabię, zaś Litwa miała przypaść Niemcom. Pakt ten gwarantujący Hitlerowi „bezpieczeństwo” na Wschodzie stał się bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny.


Pakt Ribbentrop – Mołotow - tajny protokół do paktu o nieagresji z 23 sierpnia 1939 roku.
Z okazji podpisania paktu o nieagresji między Rzeszą Niemiecką a ZSRR, podpisani pełnomocnicy obu stron poruszyli w ściśle poufnej wymianie zdań sprawę wzajemnego rozgraniczenia sfer interesów obu stron. Wymiana ta doprowadziła do następującego wyniku:

Fragmenty Paktu :
l. Na wypadek przekształcenia terytorialno-politycznego obszaru należącego do państw bałtyckich (Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa), północna granica Litwy tworzy automatycznie granicę sfery interesów niemieckich i ZSRR, przy czym obie strony uznają roszczenie Litwy do terytorium wileńskiego.
2. Na wypadek terytorialno-politycznego przekształcenia terytoriów należących do państwa polskiego, sfery interesów Niemiec i ZSRR będą rozgraniczone w przybliżeniu przez linię Narew-Bug-Wisła-San. Kwestia, czy w interesie obu stron uznane będzie za pożądane utrzymanie niepodległego państwa polskiego, zostanie definitywnie zdecydowane dopiero w ciągu dalszego rozwoju wypadków politycznych. W każdym razie oba rządy rozwiążą kwestię tę na drodze przyjacielskiego porozumienia.
3. Jeżeli chodzi o południowy wschód Europy, to ze strony rosyjskiej podkreśla się zainteresowanie Besarabią. Ze strony Niemiec stwierdza się zupełnie desinteresseme odnośnie tego terytorium.
4. Protokół ten traktowany będzie przez obie strony w sposób tajny. Pakt zaakceptowali w imieniu swoich narodów Podpisali:
W imieniu rządu Niemiec - J. Ribbentrop
Pełnomocny przedstawiciel rządu ZSRR - W. Mołotow